Đọc
tờ Bản Tin Hàng Tháng số 61 của Hội Ái Hữu Biên Hòa, tôi thấy có đoạn văn “… Ngoài ra, Tân Triều còn có bắp nổi danh đều hột, trái nhỏ, thơm ngon, dẻo
và ngọt thịt. Có thể ghi nhận là mỗi khi ăn bắp, mọi người còn có thể ngậm cùi
bắp hút nước mật ngọt như đường ’’, khiển tôi
nhớ về những ngày thơ ấu của tôi nơi quê hương Biên Hòa, tôi thích ăn bắp trái
của những nông dân làng Tân Triều đem xuống chợ Biên Hòa bán vào những buổi
sáng tinh sương …
Bây giờ, tôi ở cách xa quê hương đến nửa vòng trái đất,
muốn ăn một trái bắp nếp Tân Triều,
để tìm lại hương vị ngày xưa, thật không phải là chuyên dễ, vả lại tôi không biết
ngày nay, làng Tân Triều (Vĩnh Cửu-Đồng Nai) còn trồng loại bắp nếp mà tôi có
dịp ăn trước đấy hay không, hay đã chạy theo thị trường, tìm những loại bắp
khác có năng suất cao….để cho giống bắp nếp Tân Triều đi theo số phận giống
Bưởi Ổi Tân Triều ‘‘Bưởi Ổi giờ cả xứ
Tân Triều chẳng còn bao cây. Nhà nào còn thì chỉ để nhà vườn ăn hoặc làm quà
biếu. Những người sành bưởi ở tại Biên Hòa cũng đành tiếc nhớ một hương vị ngày
xưa !!’’
Ở đây, mỗi khi thèm ăn bắp nếp
Tân Triều thì tôi mua bắp Mỹ, giống Silver Queen, ăn cho đỡ ghiền thôi, mặc dù
loại bắp nầy không ngon bằng bắp Tân Triều…(theo cảm nhận của riêng tôi).
Ở đất Mỹ nầy, muốn ăn bất cứ thứ
trái cây nào, cứ vào siêu thị hỏi mua là có ngay, hàng ướp lạnh, không cần đợi
đúng mùa như ở Việt Nam, nhưng đúng mùa thì mặt hàng rộ hơn, tươi hơn, ngon
ngọt hơn, mà rẻ tiền hơn… người ta có thể mua bắp non về nấu súp, mua bắp trái
đông lạnh, đem về bào nầu chè…. nhưng nếu muốn ăn bắp nướng, bắp luộc, người ta
phải đợi đến mùa Hè. Những tiệc vui chơi, ăn toàn món nướng (barbecue) vào đầu
mùa Hè ở bất cứ nơi nào trên đất Mỹ, đều có kèm món bắp luộc hoặc bắp nướng
thoa bơ.Thời điểm nầy, bắp chưa chín tới, nhưng vốn dĩ người ta thích ăn bắp
non, bắp sữa, rất ngọt nhưng hạt bắp không dẻo và không có nhiều bột ….
Ở Việt Nam
Ở Việt Nam, bắp được chế biến ra
nhiều thứ thức ăn, như xôi bắp (bắp hột nấu với nếp trộn đậu xanh nhuyễn,
đường cát, hành cháy); bắp hầm (trộn đường, muối mè, cơm dừa nạo chỉ, giò lụa
hoặc thịt chà bông); bắp trộn trứng gà chiên dòn; bột bắp áo gà chiên dòn(corn
flour for fried chicken); bắp non nấu súp, bắp non xào gà…. Cũng từ trái bắp,
người ta chế biến món bắp hột chiên giòn (bắp non lẩy hạt rồi hấp cho chín để
giữ vị ngọt, xong cho bắp đã hấp vào chảo dầu đang sôi, chiên vàng, vớt ra, nêm
nếm gia vị và hành phi). Món bắp này vừa giòn, vừa béo, rất hợp khẩu vị đối với
nhiều người, nhất là “dân nhậu” miền quê. hoặc biến chế món chả bắp (bắp non,
bào mỏng, giã nhuyễn, nêm nếm gia vị (chút muối, chút đường, chút tiêu, với
hành lá xắt nhuyễn, thêm quả trứng gà, trộn đều, nắn thành hình cài đĩa nhỏ bề
dày chừng một phân, cho vào chảo, chiên vàng hai mặt, để nguội xắt hình thoi,
những miếng chả này làm món khai vị rất tuyệt. Chè bắp thì nấu đơn giản hơn,
bắp non, vừa ngậm sữa, bào mỏng, dùng cùi bắp nấu lấy nước ngọt, lược sạch rồi
lại đun sôi... cho bắp đã bào mỏng vào, khuấy đều tránh bị khê, khi bắp đã chín
ta cho đường và chút bột bắp vào để chè được sánh... Chè bắp ăn nóng hay ăn
lạnh, với nước cốt dừa, đều ngon.
Bắp, có thời là món ăn chánh của
dân chúng miền Cao Nguyên trung phần và giữ vai trò quan trọng trong việc biến
chế thức ăn cho gia súc.
Bắp được trồng nhiều nhất ở vùng
“đất đỏ Bazan” ở Bình Long, Long Khánh , Bà Rịa …và vùng Cao Nguyên, dọc theo
các triền núi và thung lũng Ea Po, Đăkrong, Đăk Wil(Kontum)…, chung quanh phố
thị cho đến bản làng xa xôi… Vào mùa bắp, có dịp đi trên các quốc lộ 13 vùng
Bến Cát (Trị Tâm-Tây Ninh) hoặc quốc lộ 14(Ban Mê Thuột – Nha Trang) ta sẽ nhìn
thấy một màu xanh phơn phớt, mượt mà của những cánh đồng trồng bắp. Bắp có
nhiều giống nhưng chỉ được phân ra làm hai loại: Bắp ăn trái (loại bắp mềm) và
bắp công nghệ (là giống bắp cứng, bắp đá). Bắp được dùng vào việc biến chế thức
ăn cho người và cho gia súc. Và cách đây hơn hai thập niên, nước Mỹ phát hiện
trong cây bắp có chất ETHANOL, chất nầy có thể biến chế thành nhiên liệu để
dùng trong kỹ nghệ máy nổ và cũng từ đó, người Mỹ đưa ra phương châm ‘‘Food for
Today, Fuel for Tomorrow” (bắp dùng làm thức ăn cho hôm nay, làm nhiên liệu cho
ngày mai)
Mỹ đang khuyến khích nông dân Mỹ
gia tăng trồng bắp. Những năm trước đây tiểu bang Indiana dẫn đầu về trồng bắp,
nhưng năm 2007 vừa qua, thành phố Mc Lean thuộc tiểu bang Illinois đã dẫn đầu
về việc sản xuất bắp trong toàn nước Mỹ, đạt 77 triệu thùng (loại 36 lít) trên
tổng số 2,3 tỷ thùng trong toàn quốc. Mỹ cũng đang đặt kế hoạch, đến năm 2010,
sẽ thay thế 10% xăng dầu sử dụng tại Mỹ bằng chất Ethanol và đến 2012 sẽ đạt
30%. Năm 2006 Mỹ sản xuất đến 6 tỉ gallon Ethanol. Viết đến đây, tôi lại nhớ
đến quyển sách “A Step To Energy Independence” (Một bước tới độc lập năng
lượng) của Tiến sĩ Pearce Lyons, chủ tịch Công Ty Alltech (một công ty sinh học
hàng đầu thế giới, thành lập năm 1980) đã dự báo khả năng thay thế nhiên liệu
xăng dầu bằng chất Ethanol lấy ra từ trái bắp và cụm từ “Ruộng bắp là giếng
dầu” ra đời từ đó. Thời điểm 1980 giá mỗi thùng dầu chỉ 10 đô la, mà đến 28 năm
sau, giá một thùng dầu thô đã có lúc lên đến 144 đô la (thời điểm 3-7-2008) và
đến nay đa hạ xuống khoảng 100 đô la (thời điểm 12-9-2008), và tin trong tạp
chí Ethanol Producer, khoảng đầu năm 2006 đã có 100 nhà máy sản xuất chất
Ethanol ở Bắc Mỹ được thành lập và đưa vào hoạt động. Hiên nay nhiên liệu hổn
hợp 85% Ethanol và 15% xăng nguyên chất được bày bán tại 727 cây xăng tại vùng
Trung Tây Hoa Kỳ dưới dạng nhiên liệu E85 (E85 fuel)
xuất
cảng 300.000 thùng dầu thô mỗi ngày, nhưng nhiên liệu tiêu dùng trong
nước hoàn toàn lệ thuộc vào nguồn xăng nhập cảng.
Trong hơn mười năm hướng dẫn đội
bóng đá người Việt tại thành phố Chicago (Illinois) đi tranh giải ở các
tiểu bang Iowa, Michigan, Indiana (USA) và Toronto (Canada)….,tôi có dịp nhìn
thấy những cánh đồng bắp một màu xanh mướt, trồng hai bên các trục lộ xuyên
bang, những cánh đồng bắp bạt ngàn tiếp giáp với những cánh đồng trồng đậu
nành….một nguồn tài nguyên vô cùng phong phú. Ở Mỹ, mùa thu hoạch bắp thường
vào khoảng thời gian từ tháng Bảy đến cuối tháng Mười, các trang trại trồng bắp
rất rộn rịp, một mặt lo thu hoạch, mặt khác, lo tiếp đón khách hàng tìm thú vui
dã ngoại và học sinh do các trường tổ chức đến tham quan, nghiên cứu về nông
nghiệp trong những chuyến du khảo.…
Từ trên không nhìn xuống ta thấy mỗi trang trại có một khu trồng
bắp đặc biệt, được thiết kế rất công phu theo hình dạng con gà trống khổng lồ,
dạng chiếc tàu của cướp biển, hoặc dạng con khủng long, hoặc dạng một người
Mỹ(Uncle Sam) với nhiều lối đi ngoằn ngoèo, rắc rối, giống hình Bát Quái Trận
Đồ trong binh pháp xa xưa, dành cho du khách và học sinh đến vui chơi và học
hỏi; lối đi vào vườn bắp “ngoằn ngoèo” thật dễ dàng, nhưng càng đi sâu vào càng
gặp nhiều ngõ cụt…. và khó tìm lối ra… Người Mỹ gọi trò chơi nầy là CORNFIELD
MAZES hoặc CORN MAZES (Đường rắc rối trong vườn bắp). Hiện nay, nước Mỹ có trên
600 khu vườn bắp giải trí loại nầy, do công ty The MAiZE thiết kế, mà người cha
đẻ ra trò chơi nầy là ông Don Frantz trú sở tại trang trại Annville tiểu
bang Pennsylvania, ông phát động mô hình giải trí nầy tại Mỹ vào năm 1993.
Nhưng trò chơi tương tự nầy, European hedge mazes (dùng hàng rào phân cách lối
đi thay vì dùng những luống bắp) đã có tại Âu Châu từ lâu và được đưa vào phim
“Field Of Dreams” vào năm 1989. Người Mỹ rất quan tâm đến loại trang trại nầy
vì đó là mô hình giải trí dã ngoại đem lại sự thoải mái cho nhiều người và cũng
là địa điểm giáo dục về nông nghiệp dành cho học sinh trong những chuyến du
khảo (field trips).
Hương vị của bắp: Khi ăn bắp luộc, ta nghe hương vị ngọt
thanh, deo dẻo… người dân lao động Việt nam thích ăn một trái bắp vào buổi
sáng, vừa rẻ tiền vừa no, vừa giản dị….
Bắp vừa khô râu được coi là đã
chín tới, trái no tròn. Khi luộc người ta để nguyên bao vỏ, dựng trái bắp đứng
lên, nắp nồi phải thật kín. Bắp luộc phải vừa chín tới, hạt no mọng, nhưng
không được nở quá mức, ăn nóng có vị ngọt thanh...
Bắp nướng thì phải dùng lửa than.
Nếu không có than thì ta cứ nướng với ngọn lửa già. Khi nướng người ta lột bớt
lớp vỏ bao ngoài chỉ để lại ba bốn lớp lụa là vừa. Khi nướng cháy lớp lá đó,
bắp bên trong cũng đã chín đến tám mươi phần trăm rồi. Người ta lột bỏ lớp lá
này, rồi nướng sơ lại cho hạt bắp vàng đều và tỏa mùi thơm... Người thích ăn
béo thì thêm chút bơ hoặc mỡ hành phi.
Ở Việt Nam
Nước Mỹ trồng bắp nhiều nhất thế
giới. chiếm 36% toàn cầu. Bắp, ngoài việc biến chế thức ăn cho người và
gia súc, nước Mỹ đang có kế hoạch biến chất ethanol trong bắp thành nhiên liệu
để tránh áp lực giá dầu của các nước vùng Trung Đông càng ngày càng gia tăng…
Ở Mỹ có rất nhiều loại bắp, trái
rất to, loại bắp hạt trắng (Silver Queen corn), loại hạt vàng ( Buttter &
Sugar Corn), loại hạt nâu, tím, hoặc xám, vàng, đen lẫn lộn gọi là bắp Ấn Độ
(India corn)…. Nhiều loại bắp hạt vàng, hạt trắng, hạt đỏ được bày bán
trong các chợ Mỹ như bắp Ruby Queen, bắp “Gotta Have it” , bắp “Peaches
& Cream”, bắp “Quickie”, bắp “Seneca Dancer”, bắp “Sugar Dots”, bắp
“Delectable”, bắp “Indian Ornamental”, riêng tiếu bang Maryland có những
giống bắp Treasure, Silverado, Even sweeter, SS7801, Fancasia,
Starshine, Silver Queen, Snow Bell, Snow White…còn rất nhiều giống bắp…
nhưng người ta chỉ thích loại bắp trắng loại Silver Queen.
Thỉnh thoảng, tôi cũng mua
loại bắp nầy, đem về luộc ăn… bắp cũng ngon…nhưng so với bắp nếp Tân Triều
(Biên Hòa) thì loại bắp nầy hãy còn thua xa, không ngọt bằng bắp Tân Triều mà
cùi bắp thì cứng quá, không như bắp Tân Triều, sau khi cạp hết hột rồi, bạn có
thể nhai luôn cùi bắp, cùi bắp mềm và chất ngọt thanh còn đọng trong đó.
Nói về cây bắp: Người ta phát
hiện cây bắp được trồng ở vùng Trung Mỹ trên 7.000 năm với cái tên Zea Mais.
Cây bắp họ cỏ nên rất dễ dàng nuôi súc vật, riêng ở Mỹ, người trồng bắp đầu
tiên được ghi nhận Joseph Hagan người Ái Nhĩ Lan đến Mỹ lập nghiệp vào năm 1856
cùng bà vợ là Margaret lập rẩy bắp tại Bloombury (?). Tùy giống bắp mà thời vu
dài hay ngắn, 72 ngày đến 100 ngày. Giống bắp Silver Queen chỉ cần 92 ngày, mỗi
trái bắp dài trên hai tấc, có từ 14 đến 16 hàng hạt, mỗi hàng hạt có từ
28 đến 35 hạt, màu trắng, mềm, thơm khi luộc chín, rất được nhiều người
ưa chuông. Đến nay loại bắp nầy không còn chiếm giữ chức vị “ Nữ Hoàng”
nữa, đã nhường cho các giống bắp khác, và có nơi “Silver Queen” gần như tuyệt
giống; cụm từ ‘Silver Queen” chỉ còn dùng trong quảng cáo cho một giống bắp
tương tự khác, đó là giống Argent & White Magic. Hiện tại, có nhiều nơi
trồng bắp trong nhà kính để kịp thu hoạch, đáp ứng nhu cầu bán du khách vui
chơi ngày lễ Độc Lập (4 tháng 7) của Mỹ. Dĩ nhiên, giá phải đắt, một trái bắp
nướng thoa bơ lên đến mấy đô la trong khu vực chờ xem bắn pháo bông, mừng ngày
lễ…
Mỹ có rất nhiều giống bắp, nhưng
không có giống bắp nào hạt to bằng giống bắp trắng (white corn) của Mễ Tây Cơ
(Mexico), hạt bắp to gắp đôi hạt bắp Silver Queen của Mỹ và không có loại bắp
nào ăn vừa ngon, vừa ngọt, vừa thơm bằng bắp Tân Triều, Biên Hòa, Đồng Nai,
Việt Nam.
Trời sinh khí hậu từng miền
Đất sinh bản sắc cho riêng từng vùng
Biên Hòa bưởi ổi thơm ngon
Trầu bai nổi tiếng
vừa thơm vừa giòn
Tân
Triều bắp nếp dẻo ngon
Lửa than nướng chín, mỡ hành “hết chê”
Trầu bai các bà lão
mê
Bưởi ổi đải khách
thuộc về quí ông
Gái Tân Triều thuở chưa chồng
Bắp nghi ngút khói… má hồng ửng duyên.
TN
Xã Tân Triều thuộc
quận Công Thanh (bây giờ là huyện Vĩnh Cửu) thuộc tỉnh Biên Hòa (nay là tỉnh
Đồng Nai) là một vùng đất đặc biệt, phù sa màu mỡ, ưu đải cho những nông dân
sanh sống tại đây, trồng loại cây trái nào cũng được tươi tốt và ngon nổi tiếng,
bưởi ổi Tân Triều, trầu bai Tân Triều, bắp nếp Tân Triều và thuốc lá Tân
Huệ(thuộc làng Tân Triều ?). Trước đây, khi có dịp đến viếng vùng đất nầy,
người ta vẫn thường nghe những câu thơ đối đáp
Anh người xứ sở Biên Hoà
Đố anh biết bưởi thanh trà đâu ngon?
Thuốc đâu đắm khói mê hồn?
…
Hoặc…
Bắp non mà nướng lửa lò
Tân Triều giựt giải chẳng thua nơi nào
Bài thơ trên rất
dài và có cả bài thơ đáp, đăng trong tờ Biên Hùng Nguyệt Báo khoảng thập niên
năm mươi, do ông Lý Quí Phát (thân phụ của cố dân biểu Lý Quí Chung) đang giữ
chức Quận Trưởng Quận Châu Thành Biên Hòa, làm chủ nhiệm kiêm chủ bút với sự
cộng tác của các nhà văn, nhà thơ Lương Văn Lựu, Lý Văn Sâm, Hoàng Anh Tài,
Vĩnh Ân, Hoàng Trọng Miên…
Giống trầu bai, màu
không xanh bằng trầu của mười tám thôn vườn trầu ở Hốc Môn- Bà Diểm, nhưng rất
thơm ngon, được nhiều người ưa chuộng, nhưng loại trầu nầy đã tuyệt giống từ
sau khi Tỉnh Biên Hòa bị trận bão lụt năm Thìn 1952 và cũng sau đó, giống bưởi
ổi Tân Triều phát lên và nổi tiếng…Tân Triều còn một thứ nổi tiếng nữa, đó là giống
bắp nếp, ngon ngọt hơn nhiều loại bắp trong vùng.
Hồi tôi còn nhỏ,
khoảng 7 tuổi, tôi thường đón mua bắp Tân triều vào những buổi sáng sớm, tôi
biết thưởng thức bắp Tân Triều từ độ ấy, từng trái bắp còn nóng hổi, thơm và
ngon ngọt làm sao. Tôi đâu có nhiều tiền mà mua hai hoặc ba trái một lúc. Chỉ
mua một trái thôi, tôi cạp hết hột rồi, tôi mút cái cùi bắp đến hết nước ngọt
rồi mà vẫn chưa muốn ném bỏ và đôi khi nhai luôn cái cùi bắp nữa.
Người dân Tân Triều
thường trồng bắp nếp, để luộc bán bắp trái, chứ không trồng nhiều loại như vùng
Long Khánh… nhưng việc bán bắp trái của làng Tân Triều,có phương thức riêng,
người nông dân không gặt hái một lượt, mà chỉ hái vừa đủ bán trong ngày, lựa
những trái bắp vừa chín tới, thường, bắp được hái vào cuối chiều, chặt bớt cùi,
tét bỏ bớt một hai lá già rồi cho vào nồi, đến
khoảng hai hoặc ba giờ khuya thì thức dậy nấu cho đến gần sáng sớm thì
vớt ra, cho vào túi nylon cột kín lại và chở thẳng xuống chợ Biên Hòa bán. Bắp
chở đến chợ hãy còn nóng. Mua trái bắp nóng, lột ra còn tỏa khói, vừa ăn, vừa
cảm thấy thích thú, khoái khẩu làm sao, vừa ngon ngọt vừa thơm. Hồi còn nhỏ tôi
thích ăn theo lối tiết kiệm, lảy hột, ăn từ từ, không ăn vội vì sợ mau hết….
Nhắc đến bắp Tân Triều tôi còn thèm, ước muốn có được vài trái ăn ngay…
Tân Triều bắp nếp ngọt đường mía lau
Cuối vườn có những hàng cau
Trầu
bai nổi tiếng duyên trao mặn nồng
Xin mời khách tự viễn phương
Ghé qua thưởng thức làn hương Tân Triều
TN
Tôi chỉ biết bắp
Tân Triều là bắp ngon nhất trong tỉnh Biên Hòa, không dám so sánh với bắp của
các nơi khác ở Việt nam, biết đâu ở nơi nào đó có một loại bắp ngon hơn thì sao
?
Bắp nguồn nông sản
chính, đang giữ vai trò quan trọng trên thế giới trong việc biến chế thức ăn
cho con người và gia súc. Về mặt y học, người ta khuyến khích nên thường xuyên
ăn bắp vì trong bắp có nhiều chất xơ (fiber), giúp điều chỉnh lượng mỡ trong
máu, ngừa các chứng bịnh tim mạch, (áp huyết cao và xơ vữa động mạch), ngoài ra
râu bắp (nấu uống) còn là vị thuốc quan trọng trong dân gian nhằm tăng bài tiết
mật, làm tăng lượng nước tiểu trong các bịnh viêm túi mật, hoặc bịnh phù thủng
trong các bịnh về tim thận. Nay, người ta còn phát hiên bắp còn là nguồn năng
lượng đáng kể. Thật sự, không ai ngờ trong giai đoạn xăng dầu khan hiếm, bắp còn
hữu dụng trong lãnh vực kỹ nghệ, và dĩ nhiên giá trị của cây bắp được gia tăng,
vì trong bắp có chất Ethanol. Nhiều nước nửa mừng vì có thêm được nguồn năng
lượng từ bắp để có thể tránh bớt phần nào áp lực giá xăng dầu từ các nước vùng Trung
Đông càng ngày càng tăng ….nửa lo cho viễn ảnh thế giới thiếu hụt lương thực
cho người và súc vật….vì nước Mỹ trong tương lai sẽ phải sử dụng đến 52% tổng
sản lượng bắp hằng năm, khoảng 250 triệu tấn cho việc biến chế nhiên liệu từ bắp.
Công nghiệp sản xuất ethanol của Mỹ đã tác động ít
nhiều tới Việt Nam thời gian gần đây, bởi vì các nhà máy chế biến thức ăn gia súc
của Việt Nam nhập cảng đến 80% bắp từ Mỹ và Argentine.
Nông dân Việt Nam cũng đang được khuyến khích trồng bắp nhưng thực
tế nông dân Việt Nam không
có đất để trồng vì toàn bộ đất từ Càu Mau đến ranh giới mới còn cách Ải Nam
Quan của Việt Nam (nay đã
thuộc Trung Quốc) khoảng chừng 3 cây số, đều do Nhà Nước Việt Nam Nam
Khi thèm ăn bắp nếp
Tân Triều tôi viết bài bắp nầy coi như cách ăn bắp hàm thụ cho đỡ thèm… không
ngờ càng viết về bắp….tôi lại càng nhớ về Biên Hòa và nỗi thèm bắp nếp Tân
triều càng tăng….
Nguyễn
Kim Lộc
(29-9-2008)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét